TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME STRATEJİSİ (2004-2006)

Araştırma Projesi

Bu proje EAF-TÜSİAD ortaklığında başlatılmış olup, projeyi TÜSİAD yürütmüştür.

Sürdürülebilir büyümenin 2000-2001 krizlerinin ardından Türkiye ekonomisi için önemi açıktır. 2002 ve 2003 yıllarında görülen hızlı büyümeye karşın, Türkiye’nin son on yıldaki ortalama büyüme hızı ancak % 2.8 olabilmiştir. Ortalamadaki bu düşük oranın yanı sıra, büyüme hızı aşırı dalgalanmalar göstermiş, ekonomi bir yıl % 8 büyürken, bir başka yıl % 9.5 oranında küçülmüştür. Bu süreçte, verimlilik artışında dünya ortalamasının çok gerisinde kalınmış, büyüme esas itibariyle sermaye stokuna yapılan ilavelerle sağlanabilmiş, istihdam artışı ve TFP artışı yetersiz kalmıştır. 1990-2000 döneminde sermaye stoku artışı % 7.6, işgücü artışı % 1.1 ve TFP artışı ise ancak % 0.5 olmuştur. İstihdam yaratılamaması, işsizlik sorununu tırmandırmıştır. Bu olumsuz büyüme performansı, Türkiye’nin uluslararası rekabet gücünü ve dünya sıralamasındaki yerini de olumsuz etkilemiştir. Hızlı ve istikrarlı büyüme:

Borç dinamikleri
Hızla artan çalışan nüfusun istihdamı
Tarımdaki nüfus yığılmasının kaydırılması,
Gelir dağılımı ve bölgesel eşitsizlik sorunlarının çözümü
Avrupa Birliği üyeliği çerçevesinde, AB ülkeleri ile olan kişi başına düşen milli gelir uçurumunun kapanması

açılarından gelecek 10 yıllık dönemde, Türkiye’nin en öncelikli sorunudur.

Projenin Amacı

2000-2001 krizleri sonrasında yürürlüğe konan ekonomik reformlar, orta-uzun vadede sürdürülebilir hızlı büyüme ortamının yaratılabilmesi için zorunlu koşullardır, ancak hızlı büyümenin sürdürülebilir olması için yeterli koşullar değildir. Bu projenin bir amacı Türkiye’nin yüksek büyüme hızlarını uzun vadede sürdürebilmesi için gerekli ve özellikle yeterli koşulların neler olduğunu araştırmak, diğer bir amacı da bu faktörlerin hem genel hem de spesifik boyutları net bir şekilde ortaya konulmuş dinamik bir stratejinin oluşturulmasıdır.

Bu çalışmada, gelecek 10 yıla bakılarak, makroekonomik istikrar, istihdam, verimlilik koşullarını maksimize etmek üzere, yüksek ve istikrarlı bir büyüme hızı sağlanmasının koşulları incelenecek ve politika önermeleri oluşturulacaktır. Büyüme hızının ençoklanması perspektifi altında sektörel dinamikler ve gelişme perspektifleri de belirlenecektir. Türkiye’nin AB tam üyeliği perspektifinde, 2013 yılında kişi başına milli gelirin artırılması için istihdam, eğitim, teknoloji, yabancı sermaye, dış ticaret, rekabet, fikri haklar gibi alanlarda uygulanması gereken politikalar önerilmesi hedeflenmektedir. Çalışmada, diğer ülkelerin deneyimleri dikkate alınacak, ve dünya ekonomisindeki gelişme doğrultuları, sanayilerde ve teknolojideki yeni yönelimler de dışsal faktör olarak değerlendirilecektir. Hazırlanacak olan çalışma, bu temel sektörlerde neler yapılmasını belirleyeceği gibi, bu koşulların sağlanması durumunda Türkiye’de büyümenin gelecek 10 yıllık süre içinde nasıl şekilleneceğini de rakamsal olarak ortaya koyacaktır.

Coğrafya ve bölgesel gelişme farklılıkları, büyüme açısından büyük önem taşımaktadır. Çalışmanın hem makro hem de mikro aşamasında bölgesel farklılıkları mutlaka göz önünde bulundurmalı ve mümkün olduğu ölçüde bu farklılıkların azaltılmasının yolları araştırılmalıdır. En basit anlamda bir örnek vermek gerekirse, emek yoğun sektörlerin üretimlerini ağırlıklı olarak emeğin ucuz olduğu bölgelere kaydırmak bu sektörlerin rekabet gücünün korunmasını sağlarken yatırımların bölgeler arasında daha adil dağılımına da imkan sağlar.

Proje kapsamında gerçekleştirilen yayınlar TÜSİAD BÜYÜME STRATEJİLERİ DİZİSİ olarak yayımlanmıştır. Bunlar:

Türkiye’nin Büyüme Perspektifleri: Makroekonomik Çerçeve/Dinamikler/Strateji
Ümit İzmen – Alpay Filiztekin – Kamil Yılmaz
Türkiye’de Yeniden Yapılanma Arayışları: Seçilmiş Sektör/Kurum/Politika Örnekleri
TÜSİAD Ortak Çalışma Belgesi
Türkiye’nin Üretim Yapısı: Girdi-Çıktı Modeli/Temel Bulgular
Gülay Günlük Şenesen
Türkiye’de Bölgesel Gelişme Politikaları: Sektör-Bölge Yığınlaşmaları
Lütfi Elvan – Nevin Sorguç – Leyla Bilen Kazancık – Ahmet Öztürk
Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Mali Yapı: Mali Gelişmişlik/Firma Mali Yapısı
Cihan Yalçın – Olcay Yücel Çulha – Pınar Özbay Özlü
Türkiye Ekonomisinde Sermaye Birikimi, Verimlilik ve Büyüme: Uluslararası Karşılaştırma ve AB’ye Yakınsama Süreci
Şeref Saygılı – Cengiz Cihan – Hasan Yurtoğlu
Eğitim ve Sürdürülebilir Büyüme: Türkiye Deneyimi, Riskler ve Fırsatlar
Şeref Saygılı – Cengiz Cihan – Zafer Ali Yavan
Kayıtdışı Ekonomi ve Sürdürülebilir Büyüme: AB Yolunda Değerlendirme ve Çözüm Önerileri
Sinan Ülgen – Ulaş Öztürk